როგორ ხედავს თანამედროვე ფეხბურთს ის ორი ადამიანი, რომელიც ცხოვრების ყველაზე დიდ დროს ერთად ატარებს; ემთხვევა თუ განსხვავდება მათი საფეხბურთო გემოვნება – რაზე თანხმდებიან და რაზე კამათობენ; ყველაზე მეტად რომელი ფეხბურთელის ავტობიოგრაფიული წიგნი დაამახსოვრდათ და ვის მიიჩნევენ მოაზროვნე, საკვანძო მნიშვნელობის ფეხბურთელებად? გიორგი ჭეიშვილსა და თეი კანაშვილთან შეხვედრა, როგორც მოსალოდნელი იყო, იტალიურ ფეხბურთსა და „ბებერ სინიორაზე“ საუბრით დაიწყო:
თეი: იტალიის სერიოზული ქომაგი არასდროს ვყოფილვარ. როცა ფეხბურთს აქტიურად ვუყურებდი, და ასეთი დროც იყო ჩემს ცხოვრებაში, ესპანეთს ვგულშემატკივრობდი. რაული და მორიენტესი იყო ჩემი ეპოქა. მერე გავიცანი ქეფჩო, რომლის იდენტობასაც იტალია და „იუვენტუსი“ განსაზღვრავდა და ცოტა გაპრანჭვის მომენტი რომ მქონდა, მთლად ვერ გავყიდე სული, ჩემზე ვერ ვთქვი და მოვატყუე, მამაჩემს უყვარს იუვენტუსი-მეთქი. ახლაც, ამდენი წლის შემდეგაც ვფიქრობ, რომ ქეფჩო ლიტერატურისგან და ფეხბურთისგან შედგება. ოდნავ მაინც თუ აქვს თავისუფალი მომენტი, სულ ცდილობს „ფუტბოლ იტალია“ ამოწმოს, ტრანსფერებზე ინფორმაცია წამით არ დაუგვიანდეს და იტალიური საფეხბურთო პრესის პულსზე ეჭიროს ხელი.
გიორგი: ყველაზე ცუდი იცი, რა არის?! როცა შენი გოგო 121 წლის „ბებერ სენიორაზე“ ეჭვიანობს! „იუვეს“ თამაშები რომ იწყება, მნიშვნელობა აღარ აქვს, სად ვარ, როგორ ვარ, რას ვაკეთებ, მთელი ემოცია „იუვესკენაა“ მიმართული. ჰოდა, ასე მიდის ცხოვრება – ორი ქალი, ჩემი ცხოვრების მთავარი გოგო და პარალელურად „საყვარელი“, რომელსაც თეი თან ეგუება და თან ვერა.
„არტანუჯი“: მაგრამ, თავიდანვე ხომ ეს მოცემულობა იყო?
თეი: კი, კი, ჩემით გავყავი მაგაში თავი. ეს ჯვარივით რომ უკეთია ყელზე, „იუვენტუსის“ ლოგო, მე დავამზადებინე – ჩათრევას ჩაყოლაო, ასე გამომივიდა.
„არტანუჯი“: სხვათა შორის შემინიშნავს „იუვენტუსის“ გულშემატკივრებისთვის, რომ ოჯახური ფანობა აქვთ. „იუვეს“ ძლიერი ფანკლუბი ჰყავს საქართველოში. გუნდიც ამართლებს ამას, ყოველ შემთხვევაში ეროვნულ ჩემპიონატში. ჩემპიონთა ლიგაშიც რაღაც მნიშვნელოვან ეტაპამდე ყოველთვის მიდის.
თეი: სულ მიკვირდა ხოლმე, მანქანებზე სერიებს რომ აყენებენ, ვთქვათ „იუვე“, ან სახელებს ირქმევენ ფეისბუქზე – იუვენტინოებს და რაღაცებს, ძალიან განსხვავებული გულშემატკივრობა აქვთ, სექტასავითაა.
გიორგი: ხო, კარგი სექტაა, რომელსაც კარგი ხალხი ხელმძღვანელობს. „იუვეს“ ფანკლუბს და ზოგადად გულშემატკივრებს ის კი არ აერთიანებს, მერამდენე სკუდეტო მოვიგეთ ზედიზედ, არამედ ის, რომ ამ სკუდეტოებამდე „სერია ბ“ და მეშვიდე ადგილზე დამთავრებული ჩემპიონატები იყო.
თეი: რა არის მასეთი უცვლელი „იუვენტუსში“, ყველა რომ ასე ხანგრძლივად გულშემატკივრობს?
გიორგი: „ფერები“.
თეი: არა, მართლა მაინტერესებს, ფერების გარდა. კლუბი ერთი ათწლეული ასეთია, შემდეგ ათწლეულში სხვა ფეხბურთელები მოდიან და სხვანაირი ხდება. აი, „იუვენტუსი“ რატომ?
გიორგი: თავიდან ბაჯო და დელ პიერო იყო ფეხბურთიც, იტალიაც და „იუვენტუსიც“, 1990 წელს ვინცაა დაბადებული მიხვდება რასაც ვგულისხმობ.
თეი: ბუფონი იყო მაშინ?
გიორგი: არა, მაშინ „პარმაში“ თამაშობდა. ერთგულების ამბავს რომ დავუბრუნდეთ, ეს არის ერთადერთი რამ, რასაც ვერ ვხსნი. ბევრისთვის სულელურად ჟღერს, რატომ შეიძლება ცრემლებს აღვარღვალებდე მორიგ წაგებულ ფინალზე, მაგრამ ეს იმიტომ კი არ ხდება, რომ რაღაცამ შეგაწუხა. ბუნებრივად ხდება. ვთქვათ, ყოველ დილით რომ ვიღვიძებ, ვიღვიძებ განსხვავებულ ადამიანთან – თეი ყოველდღე განსხვავებულია. „იუვეც“ ეგეთია, მაგრამ სიყვარული არასდროს ნელდება. მაგალითად, პოგბა დარჩება თუ წავა, მაგას დიდი მნიშვნელობა არ აქვს. პოგბასთვის აქვს მნიშვნელობა, თორემ ჩემთვის – არა. სულ რომ 102-ე ადგილზე გავიდეს „იუვენტუსი“, სენტიმენტები მაინც იგივეა, თუმცა 102-ე ადგილზე სხვა ემოციებიც მოჰყვება – ბრაზი, რომ გგონია, შენ უკეთ იცი, უკეთესად ხვდები. ავტომატურად ხდები მწვრთნელი, სპორტული დირექტორი, გენერალური მენეჯერი, პრეზიდენტი...
თეი: მე მაგას ვერ ვხვდები, რაღაც შემადგენლობით რომ გიყვარს გუნდი, ის შემადგენლობა გიყვარს. მერე ისინი რომ მიდიან ამ გუნდიდან და ახლები მოდიან, არ ეჭვიანობ? მე მიჩნდებოდა ეგეთი მომენტი.
„არტანუჯი“: უცებ ხომ არ მიდის ყველა?!
თეი: არა, ყველა არა, მაგრამ მაინც...
„არტანუჯი“: იმას ალბათ ეჩვევი, სიკვდილ-სიცოცხლესავითაა, მეგობარი, ნათესავი, ოჯახის წევრი რომ მიდის ამ ცხოვრებიდან, ან მასთან ურთიერთობას წყვეტ, ვიღაც ასე თუ ისე ანაცვლებს მას.
თეი: ჰო, ვიღაც ჩაგინაცვლებს მის ადგილს, ან სხვა სახით შემოდის. ჩვენ ბონუჩი ვიტირეთ შარშან.
გიორგი: მტერი რომ არ გაგიკეთებს, ისეთი რამ იკადრა ბონუჩიმ, მაგრამ მეორე მხრივ, ფეხბურთი ხომ ასეთი დრამებისგან შედგება... ვთქვათ, მსოფლიო ჩემპიონატის, ან ჩემპიონთა ლიგის ფინალს თუ იგებ, მხოლოდ ის ხომ არ გიხარია, რომ შენმა გუნდმა მოიგო?! მთელი მუღამი ისაა, რომ სხვას მოუგო, იმ სხვამ წააგო.
„არტანუჯი“: თავის დროზე ანტონიო კონტეს გადასვლაც ეგეთი მძიმე ამბავი იქნებოდა.
თეი: ზიდანისაც.
გიორგი: ფეხბურთელების გუნდიდან წასვლაზე მეტად იმაზე მწყდება გული, კარიერას რომ ასრულებენ. ნედვედის ბოლო თამაშს რომ ვუყურებდი, თანაც „ლაციოსთან“ მატჩით გააცილეს, ღაპაღუპით მომდიოდა ცრემლები. მომდევნო წლებშიც არაერთხელ მინახავს ვიდეოჩანაწერი და ემოცია იგივე იყო. დელ პიეროზე უცნაური ემოცია მქონდა, არ ვიცი, წინასწარ ვიყავი შეგუებული, თუ ბოლომდე ვერ აღვიქვამდი, მაგრამ დელ პიეროც ეგეთი იყო, არასტანდარტული ემოციები მოჰქონდა სულ. აი, ხოსე არკადიო ბუენდია რომ შეეზარდა წაბლის ხეს და სიკვდილამდე ყველას გადაავიწყდა ურსულას გარდა, მასე მომივიდა მეც, მიუხედავად იმისა, რომ არასდროს დამვიწყებია, რატომღაც ვერ „ვიურსულე“.
„არტანუჯი“: ჯიჯი უკვე „პსჟ“-შია.
გიორგი: ჯიჯიზე გულიც მწყდება და გაბრაზებულიც ვარ. ამ ხნის კაცი მოიყარა და თვითონ ვერ ჩამოყალიბდა რა უნდოდა, რა გააკეთა და საბოლოო ჯამში რა გამოუვიდა.
„არტანუჯი“: ზლატან იბრაჰიმოვიჩსაც დაეწყო ეგეთი კრიზისები. თვითონ გადაწყვიტა ნაკრების დატოვება და ახლა გული წყდება, რომ შვედეთის ნაკრებში არ გამოიძახეს.
გიორგი: ზლატანს თავის წიგნში ისეთი რაღაცები უწერია „იუვეზე“ და არა მარტო წიგნში, მარტივად მიხვდები, რომ „იუვენტინო“ არასდროს ყოფილა. თავის თავის კაცია, რომელიც ნაწილობრივ მინო რაიოლამ, ნაწილობრივ კი თავად ზლატანმა შექმნა. „მსოფლიო მზაკვრობის ისტორიაში“ ბორხესს აქვს ერთი ასეთი პასაჟი, სადაც „კარტოგრაფთა საბჭომ შექმნა სამეფოს რუკა, რომელიც იმპერიის ზომისა იყო და ზუსტად ემთხვეოდა მას. მომდევნო თაობებმა, რომლებიც ნაკლებად იყვნენ კარტოგრაფიის შესწავლით გატაცებულნი, დაასკვნეს, რომ ეს უშველებელი რუკა აღარაფრად ვარგოდა და ის არცთუ უღმერთოდ, მზის მცხუნვარებასა და ზამთრის სუსხს მისცეს.“ ასეთი ამბავი მოუვიდათ ზლატანს და მინოსაც.
„არტანუჯი“: თეი, რომელი ვარსკვლავები გახსენდება აქტიური გულშემატკივრობის პერიოდიდან? ვის გულშემატკივრობდა გოგოების დიდი ნაწილი?
თეი: მე რაული მიყვარდა ძალიან და მასთან ერთად ის შემადგენლობა, რომელთანაც რეალში და ესპანეთის ნაკრებში თამაშობდა. მაგ პერიოდში გოგოების საყვარელ ფეხბურთელებად ბალაკი, ტოტი, ნესტა, ოუენი, ბექჰემი, მაკმანამანი ითვლებოდა. და იმის მიხედვით იყოფოდნენ გერმანიის, იტალიის, ინგლისის ფანებად, თუ რომელი უყვარდათ ამ ჩამოთვლილებიდან.
„არტანუჯი“: დელ პიეროც იყო, ალბათ ნუნო გომეშიც.
გიორგი: ნუნო გომეშის მზე რაულის და მორიენტესის მზეების შემდეგ ამოესვენა.
„არტანუჯი“: ამ ჩემპიონატზეც იყო მცდელობა გოგოების მხრიდან ფეხბურთის საკულტო ფიგურის შექმნისა.
თეი: ვინ იყო კანდიდატი?
„არტანუჯი“: იან ზომერი, შვეიცარიის ნაკრების მეკარე.
გიორგი: ნეტა რატო?!
„არტანუჯი“: ახალი ნუნო გომეში გამოჩნდა.
გიორგი: ზომერს რომ ვუყურებ, იცი რა მახსენდება? 2000-იანების შუახანებიდან წამოვიდა სერიალები, ლათინური სერიალები, მთლად საპნის ოპერებიც რომ არ იყო. იქ რომ ანდრესი ან ვიღაც დავარცხნილი, სიმპათიური გმირი ჩნდებოდა, მაგ კატეგორიაში გადის.
„არტანუჯი“: მარიო ჩიმარო?
გიორგი: არა, ჩიმარო ისეთია, ცხენს რომ აჭენებს და გაქცეულ ტაიჭს აშოშმინებს, მოკლედ, კვადრატული ან კუბური ფესვია ტარიელიდან. ესენი უფრო რაფინირებული ტიპები არიან. აი, მდიდარი ოჯახის შვილები, კარგად რომ ცხოვრობენ და კეთილი გული აქვთ. კლასიკური მანქანა რომ ჰყავთ და არა „გიჟური“, ნელა გადაადგილდებიან ქალაქში და თუ შემთხვევით გაწვიმდა კიდეც, „ქოლგააფრიალებულ“ გოგონას სტვენით არასდროს ჩაუვლიან გვერდით, პირიქით, თავაზიანად შესთავაზებენ „თავშესაფარს“. ასეთ ასოციაციას აჩენს ზომერი.
თეი: მიუხედავად სტანდარტული დამოკიდებულებისა, აი, ისეთი, ფეხბურთელები რომ გიყვარს და მაგიტომ გულშემატკივრობ კლუბებს, „რეალში“ რომ გადავიდა ბექჰემი და ე. წ. „სვეწილების“ შედინება რომ დაიწყო, მე მაშინ ამიცრუვდა გული. „მდიდარი კლუბია, ყველას ყიდვა შეუძლია“, „ეგ ხო კლუბი არაა, მაგას ხომ სული არ აქვს“ – ამეების გავლენის ქვეშ მოვექეცი ალბათ და მაგიტომაც დამეკარგა ინტერესი.
„არტანუჯი“: ზლატანს და პირლოს რომ დავუბრუნდეთ.
თეი: მე და ქეფჩო ვიყავით ანდრეა პირლოს წიგნის პრეზენტაციაზე და დიდი გავლენა მოახდინა ჩემზე, მიშა ჭკუასელის წერილი რომ მოვისმინე. მანდ მივხვდი, სანამდე შეიძლება ფეხბურთის სიყვარულმა აგიყვანოს – ჯერ შვილს რომ დაარქვა მის პატივსაცემად სახელი და შემდეგ ასეთი სულშიჩამწვდომი სიტყვები დაწერო.
.jpg)
„არტანუჯი“: რამდენჯერმე ვთხოვეთ „იუვენტუსის“ ფანკლუბს, ეს წერილი მოეცათ, სადმე რომ დაბეჭდილიყო. ბრწყინვალე წერილია.
გიორგი: პირლო „იუვენტუსის“ საკუთრება არ ყოფილა, ჩვენთან რომ გადმოვიდა, უკვე საყოველთაო ღირებულება იყო, თუმცა, ცალკეა ამბავია, რასაც საკუთარ წიგნში წერს, რომ „იუვენტუსთან“ კონტრაქტს გალიანის ნაჩუქარი კალმით მოაწერა ხელი...
„არტანუჯი“: ერთად ხომ გიყურებიათ იტალიის ნაკრების თამაშისთვის?
გიორგი: არ გვიყურებია.
თეი: იტალიის ნაკრების თამაშისთვის გვიყურებია ერთად და ძალიან ცუდი, შენ თუ არ გახსოვს.
გიორგი: ხელი დაადე, კონკრეტულად რომელი?
თეი: ეს წელს არ თამაშობს იტალია და ჩვენ ერთმანეთს ვიცნობთ 10 წელია, შესაბამისად გვიყურებია.
გიორგი: კი, გვიყურებია, გამახსენდა.
თეი: ამაზე გამახსენდა იტალიის თასის ფინალი – „იუვენტუსი“-„მილანი“... მილანში ვიყავით, რა თქმა უნდა „იუვენტუსს“ ვგულშემატკივრობდით და ადამიანი ვერ ვნახეთ „იუვეს“ მაისურში. არადა „იუვეს“ იტალიაში ყველაზე მეტი გულშემატკივარი ჰყავს.
„არტანუჯი“: ზოგადად, იტალიის ნაკრები და მათი წარუმატებლობა, რამ გამოიწვია?
გიორგი: იტალიის ნაკრებთან დამოკიდებულება ერთი ამბით შემიძლია აღვწერო: ბავშვობის მეგობართან ერთად ვუყურებდი იტალია-მექსიკას. მაშინ დელ პიეროს კირილე მიმინოშვილივით გადაწკეპილი ულვაშები ჰქონდა და ტრაპატონი არ ათამაშებდა. შეცვლაზე შემოვიდა და გაათანაბრა, ხოდა ზუსტად მაგ მომენტში, მე და ჩემმა მეგობარმა მაისურები გავიხადეთ და ფანჯრიდან გადავყარეთ. მიზეზი დღემდე არ ვიცი.
მეორე ამბავი გამახსენდა... 2006 წლის მსოფლიო ჩემპიონატის ფინალის მე-11 წუთზე შუქი ჩაქრა და ლუდის ქილებით ხელდამშვენებული გავვარდი ძია გოგისთან, ხიდისთავის ქუჩაზე. პირველ ტაიმს იქ ვუყურე. მეორე ტაიმის დაწყებამდე იქაც ჩაქრა შუქი და ახლა მე და გოგი გავვარდით კიდევ სხვა მეზობელთან. ასე, აქეთ-იქით სირბილში გავხდით მსოფლიო ჩემპიონები.
რაც შეეხება მსოფლიოზე ვერ გასვლას, ეგ წარუმატებლობა კი არა, ფიასკოა. ყველაფერის დამთავრებაა.
„არტანუჯი“: რა დამთავრდა?
გიორგი: ბევრს ჰგონია, რომ ეს თაობათა ცვლის, სელექციის, არასწორი ტაქტიკის, მწვრთნელის, ფედერაციის გამო მოხდა... მე კიდე მგონია, რომ ვენტურას საბრალო იტალიის ნაკრებს არც ხასიათი ჰქონდა და არც გული. ზოგადად, როცა იტალიის ნაკრები ჰიმნს ასრულებს, მაგ დროს ყველაზე კარგად ხვდები, რას იზამენ მოედანზე. ამ ფორმაციის ნაკრებს ყველაზე მეტად ეგ აკლდა, მიუხედავად იმისა, რომ მსოფლიოს სამი ჩემპიონი ჯერ კიდევ თამაშობდა და განცდითაც სწორედ მათ განიცადეს დამთავრების ამბავი.
დამთავრებითაც მგონია რომ ეგ დამთავრდა, „ჰიმნის მომღერალი“ იტალიის ნაკრები...
„არტანუჯი“: მოდი, ერთი თამაში ვითამაშოთ. ჩვენ ვიტყვით ფეხბურთელებს და თქვენ გვითხარით მისი შესაბამისი მწერალი ან პერსონაჟი.
თეი: არ ვიცი თქვენ რამდენად გაგიჩნდებათ ეგ ალუზია, მაგრამ კრიშტიანო რონალდო ორჰან ფამუქს ჰგავს ძალიან. ორივე კომერციული ტიპია. თან ორივეს აქვს გენიალური მომენტები, თუმცა მარკეტინგს ყველზე დიდი ადგილი უჭირავს მათ კარიერაში.
გიორგი: შენ ფეხბურთს რატომ არ უყურებ ჩემთან ერთად? ნახე რა მაგრად დასვი.
თეი: შენ ვის ფიქრობ?
გიორგი: ბუფონმა 17 წელი ითამაშა „იუვენტუსში“ და სამჯერ წააგო ჩემპიონთა ლიგის ფინალი – პოლკოვნიკმა აურელიანო ბუენდიამ ოცდათორმეტჯერ წამოიწყო შეიარაღებული აჯანყება და ოცდათორმეტჯერვე დამარცხდა. ჩვიდმეტი ქალისგან ჩვიდმეტი ვაჟიშვილი შეეძინა და ჩვიდმეტივე ერთ ღამეს მოუკლეს...
„არტანუჯი“: პირლო.
გიორგი: უმბერტო ეკო, ბევრი ახსნა-განმარტების გარეშე. „ფუკოს ქანქარა“. წიგნისა არ იყოს, პირლოც მასეა, ერთი მოძრაობაც თუ გამოტოვე, ვერ მიხვდები რა გააკეთა.
„არტანუჯი“: შემდეგი – ბონუჩი. ისე, ბონუჩი, იცი ვის ჰგავს?! ვუთხარი კიდეც ამასწინათ – ლევან ღამბაშიძეს.
თეი: კი, მაგრამ ჩვენი უფრო გამხდარია. ბონუჩი არის „ტრაგედია უგმიროთ“.
გიორგი: „დედა ხომ ამას არ იზამდა?!“
„არტანუჯი“: დელ პიერო ალბათ ხულიო კორტასარს ჰგავს.
გიორგი: კორტასარი უფრო მძაფრია, დელ პიერო ვერ არის ეგეთი, თან ხმაც ისეთი ნარნარა აქვს, არ გამოვა...
„არტანუჯი“: შემდეგი – ჯენარო გატუზო.
გიორგი: ოოო, ჯენარო სამხრეთელია, აი, ხუან რულფოს ჰგავს, „პედრო პარამოს“ ემოციები მოაქვს.
„არტანუჯი“: მარიო ბალოტელი.
გიორგი: რა გინდოდა?! მარიო ბალოტელი ჭაბუა ამირეჯიბს ჰგავს, სულ ტალანტზე და ნიჭზე რომ ედავებიან. რაც ითამაშა, ძალიან მაგრად ითამაშა, რაც გააკეთა, სხვამ ვერავინ გაიმეორა, მაგრამ ბოლოს ისე მოხდა, რომ ერთმა შევარდნაძის მემუარების აპოლოგეტური შესავალი დაწერა და მეორე კიდე ნიცაში წავიდა. დამთავრდა, წერტილი.
„არტანუჯი“: ტოტი.
გიორგი: ტოტიზე სულ ქართული სპორტული პრესა მახსენდება, აი ბექჰემის „იგი წავა და სხვა მოვა, ტურფასა საბაღნაროსა“ და ზიდანის „სანამ მუხლი მიჭრის, საფრანგეთის ნაკრებს დავეხმარებიო“. ასე იყო ტოტიზეც, წლების წინ, ერთ-ერთ გაზეთში წავიკითხე: „ეჰ ტოტი, ტოტი, მოტყდა ტოტი“. მოფიქრება ხომ უნდა? როგორც გოგი წულაია იტყოდა – „რამ მოტეხა, შე შობელძაღლო“?! კარიერა 40 წლისამ დაასრულა, ისიც ძლივს აიძულეს, 2016-ში „ლაციოსთან“ ასაკისთვის შეუფერებელი გოლი გაიტანა და ვირუსულ სელფებს იღებდა, ეგ ტოტი მოტყდა?!
ბევრი რომ აღარ გავაგრძელო, ტოტის ამბავი ჰემინგუეიმ დაწერა – „მოხუცი და ზღვა“.
ესაუბრნენ ზვიად კვარაცხელია და სალომე ლიპარტია
