როგორ ხედავს თანამედროვე ფეხბურთს ის ორი ადამიანი, რომელიც ცხოვრების ყველაზე დიდ დროს ერთად ატარებს; ემთხვევა თუ განსხვავდება მათი საფეხბურთო გემოვნება – რაზე თანხმდებიან და რაზე კამათობენ; ყველაზე მეტად რომელი ფეხბურთელის ავტობიოგრაფიული წიგნი დაამახსოვრდათ და ვის მიიჩნევენ მოაზროვნე, საკვანძო მნიშვნელობის ფეხბურთელებად? დათო გორგილაძე და ნინია მაჭარაშვილი ნიჭიერი და ენერგიული ადამიანები არიან, რომელიც სხვადასხვა სფეროში აქტიურად მუშაობენ. საუბრის დასაწყისში გერმანული ფეხბურთისადმი მათი სიმპათიების ახსნა ვცადეთ:
დათო: ეს ძალიან სევდიანი ისტორიაა. ეგ მოხდა 1995 წელს, მაშინ 5 წლის ვიყავი. 5 წლის ადამიანები რომ ნაკრებებს არ გულშემატკივრობენ, ალბათ იცით, მაგრამ მე ვგულშემატკივრობდი და აი, რატომ: იმიტომ რომ 1995-ში გერმანიის ნაკრები ჩამოვიდა საქართველოში (გეხსომებათ ეგ ამბავი), კლინსმანმა ორი ბურთი გაგვიტანა მაშინ. უბნის კაცები წავიდნენ მოედანზე საყურებლად, მათ შორის იყო მამაჩემი. წაიყვანეს ჩემი ძმა და არ წამიყვანეს მე. მომატყუეს, რომ სტომატოლოგთან მიდიოდნენ. რა თქმა უნდა, მივხვდი ნახევარი საათის შემდეგ, რომ რაღაც არ იყო ისე, როგორც უნდა ყოფილიყო. ძალიან გავბრაზდი და მაშინ ვთქვი, რომ ამიერიდან გერმანიის ნაკრების გულშემატკივარი ვიქნები-მეთქი. ლიტერატურაშიც ასეა – ყველა ბოროტ პერსონაჟს აქვს მიზეზი, თუ რატომ გახდა ბოროტი. ესაა ჩემი ისტორია – როგორ გავხდი ბოროტი გულშემატკივარი.
„არტანუჯი“: ბევრჯერ გაგახარეს.
დათო: კი, ბევრჯერ გამახარა ნაკრებმაც და „მიუნხენის ბაიერნმაც“, მაგრამ ბევრჯერაც დამასევდიანეს. ჯერ მხოლოდ 1999 წლის ჩემპიონათა ლიგისა და 2002 წლის მსოფლიო ჩემპიონატის ფინალები რად ღირს. ეს მომენტები ერთნაირად მძიმე მოვლენა აღმოჩნდა ჩემთვის. ღვარდაღვარ მომდიოდა ცრემლები. 2002 წლის ამბავი პირწმინდად ჩემი საყვარელი ფეხბურთელის შეცდომის „დამსახურება“. ოლივერ კანი ჩემთვის ღმერთი იყო. ისე მოხდა, რომ ხელიდან გაუვარდა რივალდოს დარტყმული ბურთი – ხელი სტკიოდა. გაუვარდა და კიჭამაც შეაგდო. ეგ იყო და ეგ – მანდ დამთავრდა ყველაფერი. მაინც მგონია, რომ 2002-ში იყო ყველაზე ცუდი ჩემპიონატი, რაც კი მახსოვს. თან ის ნაკრები ვერ იყო მოწოდების სიმაღლეზე, ალბათ კანონზომიერადაც მოხდა ის, რაც მოხდა.
ნინია: მოკლედ, ახლა ჩემთვის ფეხბურთი იგივეა, რაც... არ ვიცი, რას შევადარო. არასდროს მიგულშემატკივრია და სავარაუდოდ ასე იმიტომ ხდება, რომ მამაჩემი თავდაპირველად ყოველთვის მაიძულებდა, მეყურებინა ფეხბურთისთვის, რადგან ძალიან უნდოდა მასთან ერთად მეყურებინა სპორტის სხვადასხვა სახეობისთვის და მეგულშემატკივრა. იმდენად ცდილობდა ამას, რომ მაშინ, როცა საქართველოს რაგბის ნაკრები ტრაბზონში ეთამაშებოდა რუსეთს, იქაც კი წამიყვანა, მასთან ერთად რომ შემეგრძნო ეს აურა. გარდა ამისა, აქტიურად მატარებდა სხვადასხვა თამაშზე. მთელი გულით ცდილობდა ჩემს ჩაბმას სპორტში, სულ მეუბნებოდა, – მოდი, ერთად ვუყუროთ და ა. შ., მაგრამ საერთოდ ასე: თუ მაძალებენ, ყველაფერზე ერთნაირად მწვავე რეაქცია მაქვს ხოლმე და არასდროს არაფერს ვემორჩილები. მგონია, რომ ამიტომაც ავისხლიტე ყველანაირი საფეხბურთო ინფორმაცია. არც ერთი ნაკრებისთვის არ მიგულშემატკივრია, არც ერთი გუნდისთვის, საერთოდ წარმოდგენა არ მაქვს რა ხდება ამ სფეროში. რაც შეეხება გადაკვეთის წერტილს ფეხბურთთან: მე კამპანიის – „კაცები ზრუნავენ“ კოორდინატორი ვარ საქართველოში და განსაკუთრებით მინდა აღვნიშნო ლევან კობიაშვილისა და ზოგადად საქართველოს ფეხბურთის ფედერაციის, ამასთან ერთად თბილისის „ლოკომოტივისა“ და ნიჭიერი ფეხბურთელის – ლევან ყენიას და სხვების თანადგომა, რომელიც კარგი მამაა და ჩემთან ერთად დადის ხოლმე სხვადასხვა ტელევიზიაში და საუბრობს ამ თემაზე. რა თქმა უნდა, პატივს ვცემ მათ ამის გამო. საერთოდ, თბილისის „ლოკომოტივს“ ძალიან მაგარი და გონებაგახსნილი ახალგაზრდები ჰყავს; გარდა ამისა, ვგულშემატკივრობ დევიდ ბექჰემს, არა იმიტომ რომ ის კარგი ფეხბურთელია, უბრალოდ ძალიან კარგი მამაა და ინსტაგრამზე ხშირად ვხედავ, როგორ უვლის თავის შვილებს.
დათო: წინა მსოფლიო ჩემპიონატზე მე, ნინია და ჩვენი ბევრი მეგობარი – მათ შორის გერმანიის ნაკრების კიდევ ერთი გულშემატკივარი სალომე ბენიძე, სახლში ვუყურებთ გერმანია-ალჟირის თამაშს. მე და სალომე ბენიძეს სისხლჩაქცევები გვაქვს თვალებზე, ისეთ დღეში ვართ და ნინიაც გულშემატკივრობს ამ დროს, რაღაც ემოციებს გამოხატავს ჩვენს მხარდასაჭერად. დაახლოებით მე-80 წუთზე იკითხა, ჩვენებს რა ფერის ტანსაცმელი აცვიათო. ფორმა არა, ტანსაცმელიო.
„არტანუჯი“: მაგრამ, რაც მთავარია სოლიდარობა იყო.
დათო: კი, იყო. ეგ არ ეშლება. კიდევ მახსოვს ერთი შემთხვევა: სადღაც ბარში ვუყურებდით გერმანია-ბრაზილიის დალოცვილ თამაშს, რომელიც 7:1 მოიგო გერმანიამ და მახსოვს, ბოლო გოლზე ხინკლის თასი ავყარე და თავი შევუშვირე. იქვე ბრაზილიის ბევრი გულშემატკივარი იყო და ძალიან დაიძაბა სიტუაცია. ნინიაც მხარში გვედგა აქტიურად, ნუ, ჩხუბშიც მიიღებდა მონაწილეობას, რამე რომ ყოფილიყო.
„არტანუჯი“: როგორ ფიქრობ, იმ დროიდან, როცა შენ დაიწყე გულშემატკივრობა, დღევანდელი დღის ჩათვლით, რა არის ხელშესახებად შეცვლილი თანამედროვე ფეხბურთში, რა თქმა უნდა, საფეხბურთო წესებს კი არ ვგულისხმობ, არამედ ტენდენციებს, გლობალურ, ზოგ შემთხვევაში რევოლუციურ ექსპერიმენტებს. რამდენად დადებითად/უარყოფითად აისახა ეს თანამედროვე ფეხბურთზე?
დათო: შეიძლება მეჩვენება, ან მინდა, რომ მომეჩვენოს, მაგრამ ვფიქრობ, რომ ნელ-ნელა ფეხბურთი რობოტული გახდა, რადგან იმპროვიზაცია უფრო ნაკლებია თანამედროვე ფეხბურთში და უფრო მეტი რამ ხდება წინასწარი გათვლებით. ადრე ძალიან თვალშისაცემი იყო ადამიანების ინდივიდუალური შესაძლებლობები (ცხადია ამ შემთხვევაში გამოვრიცხავ მესისა და რონალდუს, რომლებიც გამორჩეული ოსტატები არიან ცალ-ცალკე, ინდივიდუალური ოსტატობის თვალსაზრისით). მაგრამ ადრე უფრო ვხედავდი ბევრ კარგ ტიპს. ლიტერატურული თვალით რომ შევხედოთ, არაერთი საინტერესო პერსონაჟი იყო ფეხბურთში, რომლებიც მოთხრობის კარგი გმირი იქნებოდა. მაგალითად ზიდანი, რომელიც ძალიან სახასიათო ტიპია; ინძაგი, რომელიც ძალიან მძულდა ყოველთვის, რადგან მიუნხენის „ბაიერნს“ მუდმივად ამწარებდა ერთი კონკრეტული პოზიციიდან, ერთ კონკრეტულ კუთხეში თავური დარტყმით და ყოველთვის უტანდა კანს; გატუზო, რომელიც ასევე ძალიან საინტერესო ტიპი იყო; მიუნხენის „ბაიერნში“ ეფენბერგი, რომელიც, ჩემი აზრით, დიდი ფეხბურთელი არ ყოფილა, მაგრამ დიდი კაპიტანი კი ნამდვილად იყო, და თუნდაც ელბერი. უამრავი ასეთი ფეხბურთელი მახსოვს. სქოულზი, ბექჰემი, შირერი, ბერკამპი, რივალდო,... ლეგიონია მათი სახელი. მაშინდელ ფეხბურთში ბევრად უფრო კარგი პერსონაჟები იყვნენ, ვიდრე თანამედროვე ფეხბურთშია. გაიხედავდი იქით და პერსონაჟების ცვენა იყო. მგონია, რომ ხასიათის ელემენტები ნელ-ნელა იკარგება.
„არტანუჯი“: ფიქრობ, რომ არ არის გადამწყვეტი მნიშვნელობის ხასიათები/ტიპები გერმანიის დღევანდელ ნაკრებში?
დათო: დიახ. იოზილი, მიულერი, ნოიერი – ესენი არ არიან იმ ტიპის პერსონაჟები, როგორებიც იყვნენ ბალაკი, ეფენბერგი. ცალსახად ვაცნობიერებ, რომ ოლივერ კანი არ არის მსოფლიოს ისტორიაში საუკეთესო მეკარე, იმიტომ რომ მას დამსახურებებით, ტიტულებით, კარიერის ხანგრძლივობით უსწრებს, ვთქვათ, ბუფონი, ვან დერი სარი, შმეიხელი... მაგრამ ჩემთვის ის ყველა დროის, ყველაზე საყვარელი ფეხბურთელია. მანუელ ნოიერისგან განსხვავებით, წიგნის ძალიან კარგი პერსონაჟი იქნებოდა. ნოიერს ის ხასიათი არა აქვს, რაც კანს ჰქონდა. მას არ შეუძლია ისე უყვიროს საკუთარ მცველებს, რომ შიშით ჩააფსმევინოს, როგორც ოლის შეეძლო.
„არტანუჯი“: ქარიზმას გულისხმობ?
დათო: კი, ქარიზმას.
ნინია: რაც შეეხება ფეხბურთელებს და განათლებას. გავრცელებული სტერეოტიპის მიხედვით ფეხბურთელები, ზოგადად სპორტსმენები, უწიგნურები არიან. რასაკვირველია საწინააღმდეგოს მტკიცებას ვერ დავიწყებ, ვერ ვიტყვი, ვის რა დონის ინტელექტი აქვს, თუმცა მინდა ვთქვა, რომ ვიცნობ რამდენიმე ფეხბურთელს, რომლებიც განათლებულები არიან და აქტიურად კითხულობენ მხატვრულ ლიტერატურას. თუნდაც ის ადამიანები, ვისთანაც ყოველდღიური შეხება მაქვს ჩემი სამსახურის გამო – ლევან კობიაშვილი და ფეხბურთის ფედერაციის ვიცე-პრეზიდენტი ნიკა ჯღარკავა ყოველთვის ეცნობიან თანამედროვე მხატვრულ ლიტერატურას. ასევე აღსანიშნავია გურამ კაშიას ჟესტი. როგორც გახსოვთ, მან რამდენიმე თვის წინ ლგბტქ თემს გამოუცხადა სოლიდარობა და გამოვიდა ცისარტყელის ფერებში არჩეულ კაპიტნის სამკლავურში. ამას, რა თქმა უნდა, ქართული საზოგადოების მხრიდან მოჰყვა კრიტიკა, გაიყო აზრი, მაგრამ მიუხედავად ამისა, ფეხბურთელს არ უარყვია საკუთარი პოზიცია. მე არ შემიძლია გავზომო, თუ რა შეცვალა ამ ფაქტმა ქართულ საზოგადოებაში, მაგრამ, ცხადია, ბევრი დააფიქრა ამ თემაზე და რაღაც გავლენა იქონია გულშემატკივრებზე, რომ ჩვენს ქვეყანაში სექსუალური უმცირესობების თემა მნიშვნელოვანია და ისინი აქ არიან. მოკლედ, იმის თქმა მინდოდა, რომ როგორც სოციალური, ისე საგანმანათლებლო კუთხით, ფეხბურთელების (სპორტსმენების) როლი და პოტენციალი ძალიან დიდია, რადგან მათ შეუძლიათ იყვნენ სამაგალითოები ბევრი ახალგაზრდისთვის, მოზარდისთვის.
დათო: ჩემი აზრით, ძალიან არასწორი და მახინჯი მიდგომაა, როცა სპორტსმენებზე ამბობენ, კუნთმაგარი და გონებაჩლუნგიო. ეს არის აბსურდი. იმავე დოზით, ვბრაზდები, როცა ტიპებს უკვირთ, რომ ტაქსის მძღოლი უსმენდა ჯაზს ან 70-იანების როკს. უკვირთ იმიტომ, რომ აპრიორი ტაქსის მძღოლმა უნდა უსმინოს „დარდიმანდს“ ან „არ დაიდარდოს“. ვერ უშვებენ იმას, რომ შეუძლებელია ადამიანი თავის ყოველდღიურ ფულს შოულობდეს ტაქსის მძღოლობით და ის ასევე იყოს ადამიანი, რომელიც საკაიფო მუსიკას უსმენს, კარგ წიგნს კითხულობს და ზოგადად წიგნს კითხულობს, ან ზედიზედ სამი სიტყვის ჩამოყალიბება შეუძლია. მგონია, ადამიანის ინტელექტი მთლიანობაში არ გამოიხატება მხატვრული ლიტერატურის კითხვით და წაკითხული წიგნების რაოდენობით, გამოიხატება რაღაც შეგნებით. მაგრამ, მეორე მხრივ რომ დაუკვირდე, როცა ინიესტა მიიღებს ბურთს, ერთმნიშვნელოვნად ხვდები, რომ ის არის ადამიანი, რომელსაც აქვს ძალიან მაღალი ინტელექტი, რადგან რასაც მოედანზე ანდრეს ინიესტა აკეთებს, იმას ვერ იზამს დაბალი ინტელექტის მქონე ადამიანი.
ნინია: ჩემი აზრით, ერთ-ერთი მიზეზი, თუ რატომ არა ვარ ფეხბურთის დიდი გულშემატკივარი, ისაა, რომ ჩემთვის ქართული ფეხბურთი ზედმეტად მასკულინური თამაშია. მხოლოდ კაცებთან ასოცირდება და მგონია, რომ საქართველოში ქალებს ნაკლებად ეძლევათ იმის საშუალება, ითამაშონ. იმას კი არ ვამბობ, რომ ვიღაცები ქალებს აკავებენ, სტადიონზე არ წავიდნენ და ფეხბურთს არ უყურონ. აი, ბავშვობიდან ისე იყო, რომ ფეხბურთზე ძირითადად ატარებდნენ ბიჭებს, არასოდეს გამიგია, რომ ჩემი კლასელი, მეზობელი გოგო მიეყვანათ ფეხბურთზე. ძალიან ბევრი მეკამათება იმაზე, რომ ქალებს არ შეუძლიათ ფეხბურთის ისევე თამაში, როგორც კაცებს. თუ რატომ – ამაზე არგუმენტირებულად პასუხს ვერავინ მაძლევს. ზოგადად ტენდენცია და სტერეოტიპი, რომ გოგოები ვერ თამაშობენ, ალბათ იმის ბრალიცაა, ბავშვობიდანვე წახალისებულები რომ არ არიან, სპორტის ამ სახეობით დაკავდნენ. რაც უფრო იზრდება ადამიანი, მით ნაკლებად შეუძლია ახალი უნარების ათვისება. თუ ბავშვობიდანვე არ ვარჯიშობ სპორტში, შემდეგ უკვე რთულია 13 და 15 წლის ასაკში.
„არტანუჯი“: შენ ხომ არ გიცდია ამ მიმართულებით?
ნინია: არა, მე არ მიცდია. ჩემს დას ჰქონდა მცდელობა, ძალიან უნდოდა სიარული ტაიკვანდოზე და რამდენიმე თვე იარა. ჩემს ოჯახს არ დაუშლია მისთვის, მაგრამ ისე აღმოჩნდა, რომ ვერ განვითარდა მისი უნარები შესაბამისად, იმიტომ, რომ ყველა უყურებდა დამცინავად, მწვრთნელებიც მათ შორის. მერე თვითონაც დაიღალა და გამოვიდა. ჯერ კიდევ არსებობს მკაცრი სტერეოტიპი ქართულ ოჯახებში, – „გოგო ხარ და ფეხბურთზე რა გინდა, მუსიკაზე/ბალეტზე წადი“... თუმცა გვხვდება ისეთი ჯანსაღი ოჯახები, როგორიც მაგალითად ჩემი პატარა მეგობრის – მარიამ გულედანის ოჯახია. მარიამი აჩიკო გულედანისა და ნინი ბუკიას შვილია, ფეხბურთის თავგადაკლული ფანია, ნიუტონის სკოლაში სწავლობს და თვითონაც შექმნა გოგოების საფეხბურთო გუნდი.
დათო: ერთი ნაკლი აქვს, „ბარსელონას“ გულშემატკივარია.
ნინია: თან, რაც მთავარია, მშობლები ხელს უწყობენ. მე როგორც ვიცი, მამამისთან ერთად სულ ფეხბურთს უყურებს და მოკლედ, ძალიან მიხარია. თან ბავშვები ისე მოქოქა ნიუტონის სკოლაშიც, რომ გოგოებს დააწყებინა ფეხბურთის თამაში. მარიამის მსგავსად, დარწმუნებული ვარ, ბევრი გოგო იქნება, მაგრამ სამწუხაროდ ყველას არ აქვს თვითგამოხატვის საშუალება, ძალიან ბევრი სოციალური ფაქტორია.
დათო: ცნობილი ფილმია “Up In The Air”, სადაც ერთი პერსონაჟი ეკითხება მეორეს, როგორ გგონია, ბავშვებს რატომ უყვართ ფეხბურთელებიო? ეს პასუხობს, რადგან ძალიან ლამაზ ქალებთან აქვთ ურთიერთობაო. პირდაპირ ამბობს, კაი ქალებს ტყნავენო. არაო, მაგ მიზეზით ფეხბურთელები ჩვენ გვიყვარსო, ბავშვებს კი იმიტომ, რომ მათ მოახერხეს და საკუთარი ოცნებები აიხდინესო. აი, მანდ ძალიან კარგად ჩანს ფეხბურთელების ადამიანური ფაქტორი, რომ ვიღაც ბრაზილიელი ტიპი, რომელსაც არაფრის ფული არ ჰქონდა, ერთ ოთახში ეძინა...
„არტანუჯი“: რივალდოს, რონალდოს...
დათო: მგონი, კაკაა ერთადერთი, რომელიც შეძლებული ოჯახიდან არის. რაც შეეხება ადამიანურ ფაქტორს – მახსენდება ის დრო, როცა ოლივერ კანი ვეღარ იყო ის ოლივერ კანი. ეს დაიწყო 2002-ის შემდეგ, 2003 წლის ჩემპიონთა ლიგაზე, როცა ჟუნინიომ ძალიან შორიდან გაუტანა ჯარიმა, ეს კი ძელს შეასკდა. მას მერე დაბლა წავიდა კარიერის საქმე. ნელ-ნელა ჩაესვენა ოლის მზე. მე კი ველოდი 2006 წლის ჩემპიონატს, რომ კანი მოახერხებდა შურისძიებას. თვითონაც ჰქონდა ამის იმედი, მაგრამ მწვრთნელმა საჭიროდ არ მიიჩნია მისი ძირითად შემადგენლობაში დაყენება და ლემანი დადგა მის ადგილას. ეს იყო ჩემთვის ძალიან მძიმე დარტყმა, რადგან რაღაც მომენტში ვერ ვხვდებოდი, გამხარებოდა თუ მწყენოდა ლემანის კარში გასული გოლი. გერმანიის ნაკრებს ვგულშემატკივრობდი, მაგრამ ლემანი ისე მძულდა იმ მომენტში, რომ ძალიან მინდოდა მისი წარუმატებლობა. ჰოდა, ერთ-ერთ თამაშზე დაინიშნა პენალტების სერია და არასდროს არ ამომივა ის კადრი თავიდან, როცა ოლივერ კანი მიდის ლემანთან, ეხუტება და დარიგებებს აძლევს. აი, მანდ მთლიანად შემომიბრუნდა მთელი ფილოსოფია და მაშინვე ვინანე, რომ არ ვიქცეოდი სწორად, თუნდაც ჩემს გონებაში რომ მიხაროდა ლემანის კარში გატანილი გოლი. კანი ძალიან ხისტი ტიპია და საშინელი ადამიანია, მაგრამ იმ მომენტში ერთი ათად შემიყვარდა, რადგან მან შეძლო პირადი ამბიციების გადალახვა.
„არტანუჯი“: რა მაგარი ამბავია!
დათო: კიდევ ერთი მსგავსი ამბავი მახსენდება. კლინსმანმა ევროპის ჩემპიონატზე არც ერთხელ არ დააყენა ოლივერ კანი ძირითად შემადგენლობაში, მაგრამ მესამე ადგილისთვის თამაშში, პორტუგალიის წინააღმდეგ, თუ სწორად მახსოვს, ლემანი მოხსნა, კანი დააყენა და კაპიტნის სამკლავური გაუკეთა. ეს იყო ეპოქალური მომენტი ჩემთვის – არ ველოდი, რომ ჩემპიონატზე ვნახავდი ჩემს საყვარელ ფეხბურთელს. კლინსმანი მიხვდა, რომ ეს შანსი უნდა მიეცა კანისთვის.
„არტანუჯი“: მგონია, რომ სერია „ფეხბურთელების ავტობიოგრაფიებმა“, რომელიც რამდენიმე წლის წინ დავიწყეთ, მინიმუმ ის მაინც გააკეთა, ყველამ დაინახოს, რომ ფეხბურთელები/სპორტსმენები ავტობიოგრაფიებს სკანდალისთვის კი არ წერენ მხოლოდ, არამედ საჭიროებისთვის, გამოცდილების გასაზიარებლად.
დათო: ჯერ ერთი, დავიწყოთ იმით, რომ სერიაში გამოცემული უკლებლივ ყველა ფეხბურთელი ძალიან საინტერესოა, თუმცა ჩემთვის უპირობოდ ყველაზე მნიშვნელოვანი წიგნია სერ ალექს ფერგიუსონის ავტობიოგრაფია. იმიტომ, რომ ფერგიუსონი უდიდესი მოვლენაა არამხოლოდ ფეხბურთში, არამედ მენეჯმენტში. ქართულ ბიზნეს სკოლებში მენეჯმენტი უნდა ასწავლონ სერ ალექს ფერგიუსონის ქეისების მიხედვით. სხვა არავინ მახსენდება, ვისაც შეეძლო, მეფე ყოფილიყო ყველა წვეულებაზე, და ამასთან ერთად, ჩაეშალა კიდეც ყველა წვეულება. ეს ეპოქა მისი შექმნილი იყო. სერ ალექს ფერგიუსონის წიგნი უმნიშვნელოვანესია არა მხოლოდ ავტობიოგრაფიული კუთხით, ზოგადად მაგარი წიგნია და მით უმეტეს ძალიან საინტერესოა, როცა ფერგი იხსენებს იმ ფეხბურთელებს, რომლებიც ჯერ კიდევ მნიშვნელოვანი ტიპები არიან. მაგალითად რონალდუ, რომელსაც საბოლოოდ აპატია... მოკლედ, ძალიან მაგარი წიგნია და ყველას, ვისაც ოდნავ მაინც აინტერესებს ფეხბურთი და უნდა, რომ იმ ფილოსოფიას ჩაწვდეს – რას ნიშნავს მწვრთნელობა, რა ტიტანური შრომაა ამის უკან, ვურჩევ წაიკითხოს ეს წიგნი.
„არტანუჯი“: ამ მსოფლიო ჩემპიონატიდან მკვიდრდება ვიდეო რეფერის ფაქტორი. როგორ ფიქრობ, რამდენად კარგია თანამედროვე ტექნოლოგიები ფეხბურთისთვის, რამდენად სძენს ხიბლს ფეხბურთს ან უკარგავს?
დათო: მე ძალიან ძველმოდური მიდგომა მაქვს. ვიღაცები ცალსახად წერენ, რომ ვიდეო რეფერი უფრო დიდი ნაბიჯია, დიდი გადაწყვეტილება მსოფლიო ფეხბურთში, ვიდრე პენალტი ან ვიდრე ყვითელი ბარათი იყო. მე ასე არ მგონია, იმიტომ რომ ჩემთვის, ლიტერატურის მოყვარული ადამიანისთვის, ფეხბურთიც, წიგნიც და ცხოვრებაც შეცდომებისგან შედგება. ფეხბურთს ხიბლს სძენს შეცდომებიც, მათ შორის მსაჯის შეცდომები. „ღმერთის ხელი“... ფეხბურთი ვერ იქნებოდა ისეთი, როგორიც დღეს არის, მარადონას ხელით რომ არ გაეტანა ის ბურთი. საუბრის დასაწყისში რომ ვთქვი, თანამედროვე ფეხბურთი ძალიან რობოტული გახდა-მეთქი, ვიდეო რეფერის დანიშვნა ჩემთვის ერთ-ერთი ყველაზე რობოტული გადაწყვეტილებაა...
ესაუბრნენ ზვიად კვარაცხელია და სალომე ლიპარტია
