გუსტავ ფლობერის წიგნი, რომელსაც თამამად შეგვიძლია ლიტერატურული ექსპერიმენტი ვუწოდოთ, შედგება ანბანური წესით დალაგებული, სრულიად განსხვავებული შინაარსისა და კონოტაციის მქონე სიტყვების ავტორისეული, სუბიექტური განმარტებებისაგან. ფლობერის ლექსიკონში მოცემული დეფინიციები არც პროფესიული ხასიათისაა და არც ლექსიკოგრაფიული. ყველასათვის ცნობილი სიტყვების განმარტებისას ფლობერი ამჟღავნებს ირონიულ და სარკასტულ დამოკიდებულებას საყოველთაოდ მიღებული კლიშეებისადმი. გამოჩენილი ისტორიული ფიგურების – მწერლებისა თუ მეცნიერების ვინაობაზე საუბრისას კი ის აშკარად მათი შემოქმედებისა და ცხოვრების კომიკურ ეპიზოდებზე ამახვილებს ყურადღებას. ამით ფლობერი მიგვითითებს, რომ დროა ხელოვნებასა და ლიტერატურაში დასრულდეს ავტორიტეტების განდიდების ხანა, ხოლო საზოგადოება გათავისუფლდეს ღრმად ფესვგამდგარი, თავსმოხვეული დოგმებისა და სტერეოტიპებისგან.
ფლობერის „საყოველთაოდ მიღებული აზრების ლექსიკონი“ (1911) სახალისო და სასიამოვნო წასაკითხია. წიგნში საუბარია მრავალი ისეთი შეხედულებისა თუ ცრურწმენის შესახებ, რომლებიც დღესაც გავრცელებულია საზოგადოებაში. შეგვიძლია მოვიხმოთ რამდენიმე მაგალითი: სახეზე გამონაყარი ბედნიერების საწინდარია, ძილი სისხლს ასქელებს, მცენარე კი ადამიანის იმ ნაწილებს კურნავს, რომელსაც ის ჰგავს... – ამ ყველაფრის ერთად წაკითხვა-გააზრებისას ხშირად საკუთარ თავზეც გვეღიმება, რადგან, ალბათ, ერთხელ მაინც ყველა ჩვენგანს გაუთვალისწინებია ამ ცრურწმენათა ნაწილი მაინც.
ფლობერი ასევე გვაძლევს რჩევებს, რომლებითაც შეგვიძლია ხალხს თავი განათლებულ და სოლიდურ ადამიანებად მოვაჩვენოთ. ამ შემთხვევაში ლექსიკონი ნათელყოფს ფსევდო-განათლებული ადამიანის კომიკურ ბუნებას. ამავე მიზნით, ავტორი დასცინის ე. წ. მაღალ სოციალურ ფენებში გავრცელებულ სნობიზმს, რომელიც, ალბათ, გარკვეული დოზით ყველა ადამიანს ახასიათებს. „საყოველთაოდ მიღებულ აზრთა ლექსიკონში“ განსაკუთრებით საინტერესოა მსოფლიო ისტორიისა და ხელოვნების გამოჩენილი ფიგურების შეფასება. ფლობერისეული ჰომეროსი მხოლოდ თავისი დამახასიათებელი სიცილითაა ცნობილი (ჰომეროსული სიცილის გაშარჟება), ალკიბიადე, რომელმაც თურმე სახელი მხოლოდ თავისი ძაღლის კუდით გაითქვა (გადმოცემა, რომლის მიხედვითაც ალკიბიადემ საკუთარ ძაღლს კუდი მოაჭრა) და მრავალი სხვა გამოხატავს ფლობერის დამოკიდებულებას ავტორიტეტების მიმართ. მათი ირონიული შეფასებით, ვფიქრობ, ფლობერი მიგვითითებს, რომ არ შეიძლება ადამიანის გაკერპება, თუნდაც ის გენიოსად მიაჩნდეს კაცობრიობას. ამავე მიზეზით ფლობერი ირონიას არ იშურებს საზოგადოების დიადი ფასეულობების – რელიგიისა და სამშობლოს ცნებების მიმართაც. მისთვის ყოველივე ამაღლებული ირონიის საგანია, რადგან ამაღლებული ღირებულებები გარკვეულწილად ზღუდავენ ადამიანის ინდივიდუალობას და საყოველთაო ნორმებს ადგენენ. ამგვარი მიდგომით ფლობერი გვევლინება მოდერნისტული მსოფლმხედველობის წინამორბედად.
და ბოლოს, ფლობერის ლექსიკონი შეუდარებელია იმითაც, რომ მწერალი ბუნებრივად, თითქოს გულუბრყვილოდ საკუთარი თავის მიმართაც ავლენს ირონიას და მკითხველსაც იმავესკენ მოუწოდებს. თვითირონია კი, ვფიქრობ, სამყაროს ნათელ ფერებში დანახვის, ჩარჩოებისგან გათავისუფლებისა და ლაღი ცხოვრების დაწყების საუკეთესო საშუალებაა.
ჰოდა, ჩვენც თამამად დავეთანხმოთ ფლობერს, რომ ლიტერატურა მხოლოდ „მოცლილების საქმიანობაა“ და ყველანაირი ლექსიკონი „მხოლოდ უვიცებისთვისაა შექმნილი“!
