ოდესმე წარმოგიდგენიათ სამყარო, სადაც ადამიანი შეიძლება გამათბობლის ქვაბში ცხოვრობდეს, ხოლო ამ ქვაბის მილებს დღიურად აქირავებდეს ტურისტებზე? სამყარო, სადაც ფულის ერთეული ცოცხალი ბაყაყებია, ხოლო მხატვრები ნახატებს ქათმის ბუმბულისა და თხილის ნაჭუჭებისგან ქმნიან? თუ ამ გულთბილი, მზიანი და უცნაური ადგილის ნახვა გნებავთ, მაშინ აუცილებლად უნდა წაიკითხოთ ჯონ სტაინბეკის „კონსერვის რიგი“.
„დაწერე რაიმე სახალისო, რაც ომს არ შეეხება, დავიღალეთ ამდენი ომით“ – როგორც ჯონ სტაინბეკი იხსენებს, სწორედ ასე მიმართეს მას მეორე მსოფლიო ომიდან დაბრუნებულმა ჯარისკაცებმა და მწერალმაც „კონსერვის რიგი“ შექმნა. წიგნი 1945 წელს გამოიცა, მაგრამ მასში საერთოდ არ ჩანს ომის ქრონიკა. კონსერვის რიგის ქუჩა თითქოს მოწყვეტილია ისტორიულ დრო-სივრცეს და აქ მხოლოდ სახალისო ამბები ხდება. მაგრამ მიუხედავად დიდი მხიარულებისა, ნაწარმოებში მაინც იგრძნობა სევდიანი განწყობა და ყოველი მოღიმარი პერსონაჟი სინამდვილეში მაინც მარტოსულია. წიგნი გამოირჩევა იმით, რომ უკიდურესი გაჭირვება, კულტურის დაღმასვლა და სოციალური პრობლემები იუმორითაა გადმოცემული. ეს არ არის ცინიზმი, არც ირონია ან მწარე სარკაზმი, პირიქით სევდანარევი იუმორით თითქოს ავტორი ცდილობს, კაცობრიობას ყოველდღიურობის დარდი შეუმსუბუქოს. ეს ყველაფერი თაკო ჭილაძის თარგმანშიც ზედმიწევნით ზუსტად იგრძნობა.
სტაინბეკის რომანი მოგვითხრობს მონტერეის ერთ-ერთი ჩვეულებრივი ქუჩის ამბავს. „მონტერეიში კონსერვის რიგი ლექსიცაა, მყრალი სუნიც, ჭრაჭუნის უსიამოვნო ხმაც, თავისებური ფერი, სტილი თუ ჩვევა, მონატრება თუ ოცნება“ – ცხადია, რომ აქ ვერაფერს ვნახავთ ამაღლებულსა და ტრანსცენდენტურს, კონსერვის რიგის მცხოვრებლები ხომ „ჩათლახები, სუტენიორები, გემბლერები და ნაბიჭვრები“ არიან. ეს არის 1940-იანი წლების კალიფორნია, ანუ დიდი დეპრესიის ეპოქა, როდესაც მსოფლიოში ეკონომიკურმა კრიზისმა მოიცვა და ადამიანები განუწყვეტლივ ცდილობდნენ საკუთარი ცხოვრებისაგან გაქცევას, უკეთესი სამყაროს მოძებნას. სტაინბეკისთვის კი იდეალი სადმე შორს, მიუწვდომელ სივრცეში არ არის, პირიქით, მისი რომანი გვარწმუნებს, რომ ყოველივე საოცარი ჩვენ გარშემოა და თუნდაც თევზის კონსერვის ქარხანასთან მდებარე ერთ უბრალო ჭუჭყიან ქუჩაზეც კი შეიძლება ჯადოსნური, სიკეთით სავსე სამყაროს დანახვა, აქ მცხოვრებ უბრალო ადამიანებში კი – წმინდანებისა და ანგელოზების ამოცნობა.
რომანი განსაკუთრებით გვხიბლავს უცნაური და გულუბრყვილო პერსონაჟთა გალერეით. მხოლოდ „კონსერვების რიგში“ თუ შევხვდებით მენავეს, რომელსაც წყალში შესვლისაც კი ეშინია, ცოლ-ქმარს, რომელიც ფარდებს ყიდულობს, მაგრამ მათ სახლს ფანჯრები არ აქვს, მაწანწალებს, რომლებიც ფილოსოფოსებს ჰგვანან და ბორდელში მომუშავე ქალებს, რომლებიც ბევრ დიასახლისზე უფრო პატიოსნები არიან და ქველმოქმედებასაც კი ეწევიან... მხოლოდ კონსერვის რიგის ქუჩაზე ჰქვია ბორდელს „დათვის დროშა“, ხოლო უსახლკარო ბიჭების საცხოვრებელს – „მაწანწალების სასახლე“. მარტივად რომ ვთქვათ, ამ მხიარულსა და ფათერაკებით აღსავსე ქუჩაზე ყველა დამთხვეულსა და გადარეულს ერთად მოუყრია თავი.
...ყველაფერი კი თითქოს საფინალო ინტრიგაში იყრის თავს: საინტერესოა, რა მოხდება კონსერვის რიგის ქუჩაზე, როდესაც მისი ყველა თავზეხელაღებული გმირი გადაწყვეტს, რომ ერთი დიდი ფართი მოაწყონ დოკისთვის – ყველასთვის პატივსაცემი და საყვარელი პერსონაჟისთვის?
