ნინო კასრაძისა და ლექსო თოფურიასთვის ფეხბურთი უბრალოდ გატაცება კი არა, ყოველდღიური ფიქრისა და ზრუნვის საგანია. „ლოკომოტივის“ პრეზიდენტისა და საფეხბურთო აკადემიის დამფუძნებლის ოჯახში ყველა თუ არა, გზების უმეტესობა მაინც ფეხბურთამდე მიდის, ჩვენი საუბარი კი იმით დავიწყეთ, თვითონ როგორ მივიდა დიდი ბიზნესიდან ფეხბურთში:
ლექსო: პირველი, რატომაც გადავწყვიტე ფეხბურთში ინვესტირება, სიყვარულია. მახსოვს, ჩემი ძველი მწვრთნელი მოვიდა და მითხრა, ხომ არ გინდა ამ საქმით დაკავდეო? თავდაპირველად ბავშვების გუნდი იყო და მერე ნელ-ნელა მოვედით აქამდე. ეს, რასაკვირველია, არ იყო ბიზნესზე დათვლილი გადაწყვეტილება, ეს იყო ამ ლტოლვიდან გამომდინარე გადადგმული ნაბიჯი. რაც შეეხება იმას, რომ ჩაერთონ თუ არა ბავშვები უმცროსი ასაკიდან ფეხბურთში, რასაკვირველია, ეს ასე უნდა ხდებოდეს. საბჭოთა კავშირი რომ დაიშალა, არსებობდა მონაცემები – 40 000-მდე რეგისტრირებული ფეხბურთელი იყო, დღეს გვყავს 12 000-13 000-მდე რეგისტრირებული ფეხბურთელი, ტენდენციაა კლებისკენ.
ნინო: საქართველოს ჰყავდა 40 000 ფეხბურთელი?
ლექსო: დიახ, საბჭოთა კავშირის დაშლის დროს. ძირითადი მიზეზი, თუ რატომ კლებულობს რაოდენობა, მოედნებია. მარტო თბილისი რომ ავიღოთ, რომელიც ახლა თავკომბალად გადაიქცა – 15-ზე მეტი მოედანი გაქრა დედაქალაქში. აღარ არის საშუალება, რომ ბავშვებმა ფეხბურთი ითამაშონ ან ივარჯიშონ. რეგიონებშიც ასეთივე მდგომარეობაა. ძალიან მიხარია, როცა სტადიონები შენდება ბათუმში, ფოთში, ზუგდიდში, მაგრამ სტადიონებზე უფრო ნაკლებად დავხარჯავდი ფულს, ვიდრე მოედნებზე.
„არტანუჯი“: საწვრთნელ მოედნებს გულისხმობთ, ხომ?
ლექსო: დიახ, საწვრთნელ მოედნებს. უნდა გაიზარდოს იმ მოთამაშეთა რიცხვი, რომლებსაც ფეხბურთის თამაში შეუძლიათ, რათა კარგი არჩევანის საშუალება გვქონდეს. მაგალითად, შვეიცარიაში მოსახლეობა დაახლოებით 7 მილიონია და 300 ათასი რეგისტრირებული ფეხბურთელი ჰყავთ. შვეიცარია საქართველოზე მხოლოდ 2-ჯერ დიდია, მაგრამ დაახლოებით 30-ჯერ მეტი ფეხბურთელი ჰყავთ. წარმატებაც აქედან მოდის – მეტი არჩევანი უნდა გქონდეს.
„არტანუჯი“: რა უნდა შეიცვალოს რადიკალურად და ვინ უნდა გააკეთოს ეს?
ლექსო: მოედნებია აუცილებელი. აი, მაგალითად, ჩვენ ორ სკოლასთან დავიწყეთ მუშაობა, რადგან მიგვაჩნია, რომ სკოლებს შეუძლიათ ძალიან დიდი წვლილი შეიტანონ ზოგადად სპორტის განვითარებაში. მოლაპარაკება გვაქვს თავისუფალ და ნიუტონის სკოლებთან, რომ იქ გავაკეთოთ მოედნები. ნიუტონის სკოლაში გაკეთდა უკვე ერთი მოედანი. რაც შეეხება თავისუფალ სკოლას, შევთანხმდით, რომ ჩვენ ავაშენებთ მოედანს 40x60-ზე, რომელიც საშუალებას მისცემს 6-დან 12 წლამდე ბავშვებს, ფეხბურთში ჩაერთონ. ბავშვებს თავიდანვე არ უნდა ჰქონდეთ ლოჯისტიკური პრობლემები, არ უნდა ხარჯავდნენ დიდ დროს მგზავრობაში. გაკვეთილების შემდეგ არ უნდა უწევდეთ რამდენიმესაათიანი მგზავრობა მოედნამდე მისასვლელად. გეოგრაფიულ სიახლოვეს ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს, როგორც სწავლისთვის, ასევე სპორტული აქტივობისთვის. ამიტომ, ჩვენ გვინდა, რომ სკოლებთან ახლოს გავაკეთოთ მოედნები. ძალიან დიდი ხნის განმავლობაში გადასახადი არ გვქონდა ჩვენს სკოლაში. ახლა შემეცვალა აზრი და ვფიქრობ, რომ გადასახადი აუცილებლად უნდა არსებობდეს. ეს მხოლოდ იმიტომ, რომ ბავშვების სპორტული განვითარება არ იყოს დამოკიდებული ვინმეს კეთილ ნებაზე. რაღაც მდგრადი განვითარების გეგმა უნდა არსებობდეს იმისთვის, რომ შენ ფეხბურთი გააგრძელო და სკოლამ უშენოდაც იფუნქციონიროს.
ნინო: გრძელვადიანი გარანტია.
ლექსო: დიახ, ზუსტად. სახელმწიფო ახლა ამას არ აკეთებს, ბავშვთა სკოლებს სახელმწიფო არ აფინანსებს, ბიზნესმენები ამაში ფულს არ დებენ, რადგან ძალიან გრძელვადიანი ინვესტიციაა და ერთადერთი წყარო, საიდანაც შეიძლება დაფინანსდეს, ისევ მშობლებია. ადრე იყო ჩამოყალიბებული აზრი, რომ აუცილებლად ღარიბი ოჯახებიდან უნდა გამოჩენილიყო ფეხბურთელი. ეს ასე აღარ არის, შეიცვალა ყველაფერი, ევროპაში სულ სხვანაირადაა, ასე რომ, ეს ჩამოყალიბებული სტერეოტიპი უნდა დაინგრეს. პირიქით, ჩვენ ვეძებთ ისეთ ადამიანებს, რომლეთა პრიორიტეტიც არის სწავლა, შემდეგ დროთა განმავლობაში აკვირდებიან – ბავშვმა თუ კარგად ივარჯიშა, კარგი პირობები შეექმნა და ა. შ., მას შეუძლია წარმატებული სპორტული კარიერა ჰქონდეს. ასეთ მშობელს უფრო მეტის გადახდის საშუალებაც აქვს და უფრო ჯანსაღად უყურებს ყველაფერს. დღეს ძირითადად ისეთი მშობლები მოდიან, რომელთაც არ აქვთ გადახდის შესაძლებლობა. პროცენტულად ძალიან დიდი რაოდენობა ამყარებს თავიანთ შვილებზე იმედებს, რომ მოხვდნენ უცხოეთში და აქედან კარგი ფინანსური შემოსავალი ჰქონდეთ და გარკვეულწილად ბევრი შეცდომა ამის გამოც ხდება. ეს არის ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა.
„არტანუჯი“: ალბათ ტრავმაა მშობლისთვისაც და ბავშვისთვისაც, რომ შეიძლება ეს ოცნება არ ახდეს. შემდეგ ეს ტრამვა მაგალითის სახეს იძენს სხვებისთვისაც.
ლექსო: ასეა. დღევანდელი სისტემა, მოწყობა სპორტისა და განათლებისა, გათიშულია. აქედან გამომდინარე, შენ მართლაც დგები იმ არჩევანის წინაშე, რომ უნდა ისწავლო, ან სპორტით დაკავდე, რაც თავისთავად ძალიან ცუდი გადაწყვეტილებაა, იმიტომ რომ, არც ერთს უნდა მოაკლდე და არც მეორეს, ჩემი აზრით.
„არტანუჯი“: თითქმის ერთი ათეული წლის წინ იყო სტერეოტიპი, რომ ორივე ერთად არ გამოვა, ან ერთში უნდა დაიხარჯოს ენერგია ბოლომდე ან მეორეში. თქვენ ადრე აღნიშნავდით, რომ ნიუტონის სკოლასთან გქონდათ მოლაპარაკება, რათა სპორტული და საგანმანათლებლო მხარე განვითარებულიყო. როგორ უყურებთ ამ ორი სფეროს მორიგებას?
ლექსო: ნიუტონის სკოლასთან გვქონდა მოლაპარაკება, რომ ეს მომხდარიყო საგურამოში, ჩვენი სპორტული ინფრასტრუქტურის მიმდებარე ტერიტორიაზე. მოლაპარაკება არ შედგა, რადგან ნიუტონის სკოლამ მიიჩნია, რომ საგურამომდე შორი მანძილია, თუმცა ანალოგიურ პროექტს ვაკეთებთ იქ, სადაც ახლა ნიუტონის სკოლა შენდება: იქნება პატარა მოედანი 40x60-ზე, რომელსაც ჩვენ ავიღებთ არენდით, და ჩამოვაყალიბებთ საფეხბურთო სკოლას. ძალიან დიდი იმედი გვაქვს, რომ ნიუტონის სკოლის მოსწავლეები, და არა მხოლოდ ისინი, დაინტერესდებიან. ჩვენ მაქსიმალურად ვეცდებით, რომ აკადემიური და სპორტული ნაწილი ისე შევათავსოთ, რომ ერთი მეორეს ხელს არ უშლიდეს.
„არტანუჯი“: მაგრამ მხოლოდ ნიუტონის სკოლის მოსწავლეებს შეეძლებათ იმ გუნდში იარონ, ხომ?
ლექსო: იცით, როგორ არის?! თუ მთლიანად შეივსება იქიდან, რასაკვირველია, თუ არადა, თავისუფალი სკოლაც ვახსენე, თავისუფალ სკოლაშიც მსგავსი პროექტი გვინდა გავაკეთოთ. გვინდა, სექტემბერში მოედნის მშენებლობა დავიწყოთ. რასაკვირველია, ჩვენი აკადემიის წევრებიც – 6-12 წლამდე ბავშვები – იქ ივლიან და დაემატება სკოლის მოწაფეები, რომლებიც გადაწყვეტენ, რომ ფეხბურთი შეიძლება საინტერესო იყოს მათთვის.
„არტანუჯი“: მახსოვს, დაახლოებით წელიწად-ნახევრის წინ „ჰოლდეი-ინში“ გქონდათ „ლოკომოტივის“ აკადემიის პრეზენტაცია, სადაც ძალიან საინტერესოდ ისაუბრეთ სხვადასხვა ასაკის ჯგუფების განვითარებაზე. თვითონ აკადემიის მოდელი და პროექტი როგორ ამართლებს საქართველოში? თქვენი „ლოკომოტივის“ აკადემიის მაგალითზე, დაბალ ასაკობრივ ჯგუფებზე დაკვირვებით რომ გვითხრათ.
ლექსო: თბილისში რამდენიმე საფეხბურთო აკადემია ფუნქციონირებს – „დინამო“, „საბურთალო“, „შევარდენი“, „ცხინვალი“ და „გაგრა“. აქ ვარჯიშობს ბავშვების გარკვეული რაოდენობა, მაგრამ ეს ძალიან მცირეა. ჩვენ დღეს გვყავს 250 ბავშვამდე, 6 წლიდან 19 წლის ჩათვლით. 15, 17 და 19 წლამდე ისინი ჩვეულებრივ თამაშობენ საქართველოს ჩემპიონატში და ჩვენ, რასაკვირველია, ველოდებით, რომ შევავსებთ ჩვენივე გუნდის რიგებს, რომელიც უმაღლეს ლიგაში თამაშობს, ასევე სხვა ქართული და უცხოური გუნდების რიგებსაც. ჩვენ, რა თქმა უნდა, ძალიან გვიხარია, როდესაც ჩვენი აღზრდილები, ქართულ და უცხოურ კლუბებში წარმატებას აღწევენ.
„არტანუჯი“: თქვენთვის, როგორც ცნობილია, ყველაზე მნიშვნელოვანი იყო ყენიას, ჭანტურიასა და არაბიძის შემთხვევა.
ლექსო: ლევან ყენია ძალიან გამორჩეული ფეხბურთელი იყო, რომელიც „ლოკომოტივიდან“ პირდაპირ „შალკეში“ წავიდა. ვიტყოდი, ლევანის მაგალითი რომ არ ყოფილიყო, ამდენი თავდაჯერება მე პირადად არ მექნებოდა. ასევე, ეს არის მაგალითი, თუ როგორ არ გაუმართლა ფეხბურთელს. მან ყველაფერი გააკეთა იმისთვის, რომ დიდი ფეხბურთი ეთამაშა, რომ არა ის გარემოებები, რაც მას შეემთხვა – ტრავმები, უიღბლობა.
„არტანუჯი“: გადამწყვეტი აქ ტრამვები იყო?
ნინო: დიახ, ტრამვები.
ლექსო: ტრავმები, გაუთავებელი ტრავმები, რომლებმაც არ მისცა საშუალება, რომ მას დიდი ფეხბურთი ეთამაშა.
„არტანუჯი“: თორემ, ის ხასიათი, ჩვენი თავისებური ხასიათი, არ ყოფილა, ხომ?
ლექსო: არა, არანაირად, პირიქით ლევანზე მაგას ვერ იტყვი. ის არის ჩამოყალიბებული, ძალიან მონდომებული და დღესაც გული გვწყდება ყველას, რომ ასე განვითარდა მისი სპორტული კარიერა. ჩვენ ჯერ კიდევ იმედი გვაქვს, რომ ის დიდ შედეგს მიაღწევს ყველაფრის მიუხედავად. რასაკვირველია, კიდევ არიან ფეხბურთელები, რომლებიც წავიდნენ ჩვენგან, მაგალითად: ლუკა ზარანდია, გიორგი არაბიძე, ვატო არველაძე. მათ რომ უყურებ, გიხარია, გგონია, რომ დიდი მომავალი აქვთ.
„არტანუჯი“: ვიცი, რომ ნინო თქვენი საქმის და ზოგადად ფეხბურთის დიდი გულშემატკივარია...
ნინო: ფეხბურთი ჩემს ცხოვრებაში ლექსოსთან ერთად მოვიდა, მანამდე გულშემატკივარი არც ვყოფილვარ, უბრალოდ, ახალგაზრდობაში ჩემპიონატებს მოდის გამო ვუყურებდი. ფეხბურთი, როგორც ცხოვრების დიდი ნაწილი და არა ჰობი, ეს ლექსოსთან ერთად გაჩნდა. ჩემი პროფესიაც ისეთია, რომ მთელ ცხოვრებას შთანთქავს, მაგრამ ჩემი პროფესია – მსახიობობა – ძალიან ემოციურია და ის გადაძლევს ხოლმე. ვამჩნევ, სხვა ოჯახებში მსახიობებით, რეჟისორებით არის მოცული ყველაფერი და თითქოს ისინი არიან წამყვანნი და მთელი ოჯახი ცხოვრობს თეატრით, კინოთი, რეჟისურით. ჰოდა, ეს ორი სფერო დაეტაკა ერთმანეთს, ფეხბურთი და თეატრი. ფეხბურთმა შთანთქა, სძლია. ფეხბურთმა დაიკავა ჩემი ინტერესებიც. პირიქით არ მოხდა ყოველ შემთხვევაში, ლექსო არ გამხდარა დიდი თეატრალი ჩემ მერე. მე უფრო დიდი ქომაგი გავხდი და სულაც არ ვნანობ ამას. შეიძლება იმიტომ მოხდა, რომ თეატრი და ფეხბურთი ძალიან ჰგავს ერთმანეთს. მე ისე კარგად მესმის, რაზე ლაპარაკობს ლექსო, ჩემი პროფესიიდან გამომდინარე – იქაც თამაშია, ჩვენთანაც თამაშია, იქაც არენაა, ჩვენთანაც არენაა, იქაც გუნდია, ჩვენთანაც გუნდია, იქაც არიან პროტაგონისტები და ჩვენთანაც, რეჟისორი და მწვრთნელი.
„არტანუჯი“: სერ ალექს ფერგიუსონი და რობერტ სტურუა.
ნინო: იცი რა?! ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს ინიციატივას, მახსოვს ვაჟა ჩხაიძის წიგნი „მრეტები“, რომელიც ლექსომ წაგვაკითხა ყველას – მე, დედაჩემს... მახსოვს, დედა იყო გაგიჟებული იმ ფრაგმენტზე, სადაც წერია: „შენს თავზე აიღე, შენს თავზე აიღე და გაიტანე“. რაღაც გადამწყვეტ მომენტში შენს თავზე უნდა აიღო და გასაკეთებელი გააკეთო.
ლექსო: კი, ძალიან საინტერესო წიგნია. „მრეტები“ არის პირველი კერძო გუნდი საქართველოს ფეხბურთის ისტორიაში. ნინო რასაც ყვება, ბუბა ტყავაძის თამაშს ეხება. ეს იმდენად სწორი და აქტუალური სიტყვებია დღემდე, რომ დღეს არც კი გვჯერა, რომ შეგვიძლია რაღაც გავაკეთოთ, და ესაა ყველაზე დიდი პრობლემა. არ გვჯერა, რომ შეგვიძლია წავიდეთ და მადრიდის „რეალს“ მოვუგოთ, მაგას ვერ ვიჯერებთ. თუმცა ეს პრობლემა 80-იან წლებში საერთოდ არ არსებობდა.
ნინო: მახსოვს, ყველანი ვიყავით მოცული ვაჟა ჩხაიძის წიგნით. გადამწყვეტ მომენტში საკუთარი თავის რწმენა და სწორი გადაწყვეტილების მიღება. ყველაფერს მწვრთნელი ვერ გეტყვის, მაგრამ სწორედ მწვრთნელმა უნდა აღზარდოს და წინ წამოწიოს ფეხბურთელებში ეს თვისება. ეს ყველაფერი ძალიან ჰგავს ჩემს პროფესიას. ვიღაც წამოიკიდებს სპექტაკლს, ვიღაც წამოიკიდებს რეპეტიციის პროცესს, ვიღაც წამოიკიდებს დისციპლინურ საკითხებს. ვიღაც პირველი დაიჯერებს და მერე ამას მოჰყვება სხვა ყველა. მაგალითს ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს... რა თქმა უნდა, მთავარია, ფეხბურთისგან ჩვენ რა გვინდა, მაგრამ მეორეცაა – ჩვენ რა შეგვიძლია ფეხბურთს მივცეთ.
„არტანუჯი“: მახსოვს, თქვენ ამბობდით, რომ ორი რამე აკლია პოლიტიკასაც და ქართულ ფეხბურთსაც – ასკეტობა და იდეალები.
ნინო: იცი, რა არის საქმე?! ჩვენი პროფესიაც ასეა, მარტო გვინდა, რომ მე დამიკრან ტაში, მე მომცენ როლი, მე ვიყო კარგად, მე წარმოვჩინდე, მაგრამ ჩვენ ისეთ თეატრში ვმუშაობთ, რუსთაველის თეატრში, მაგათ ისეთი იდეალები ჰქონდათ, ახმეტელის ისეთი კოდექსი... მთავარი მაინც ის არის – თეატრისთვის შენ რისი გამკეთებელი ხარ. გასაგებია, შენ შენთვის რაღაც გინდა, მაგრამ თეატრისთვის?! ზოგჯერ სათადარიგო სკამზეც უნდა შეგეძლოს ღირსეულად ჯდომა. ზოგჯერ სათადარიგო სკამიდან, თუ დიდხანს შერჩი, დროულად წასვლის ვაჟკაცობაც უნდა გქონდეს, როგორც მსახიობს, ისე ფეხბურთელს. ერთხელ ლექსომ მაჩვენა, გვარდიოლა ტიერი ანრის უხსნიდა თავის ფუნქციასა და მნიშვნელობას. აი, გვარდიოლა ცალკე ფენომენია და ზოგადად, ბევრს ნიშნავს მწვრთნელის რწმენა შენში. ეს ძალიან ჰგავს რეჟისორისა და მსახიობის ურთიერთობას. ახლა ლექსოს რომ ვუყურებ, ცოტა მშურს, ზუსტად იცის: ეკითხები – „რა უნდა გავაკეთოთ?“. ამბობს – „მოედნები“. ალბათ ჩვენს სამუშაო პროცესსაც პატარა სცენები უშველის.
„არტანუჯი“: ალტერნატიული სივრცეები რომ იყოს და კონკურენტუნარიანი გარემო.
ნინო: და მეტი თამაში. ამდენი მსახიობია, ზოგი ცენტრებში მიდის და იქ ბაჭიებს განასახიერებს, ეს ცუდი არ არის, რა თქმა უნდა, მაგრამ... როცა ფეხბურთზე საუბრობენ, მგონია, რომ თეატრზე ლაპარაკობენ. რამდენი მაყურებელი ჰყავს და ა. შ. სანახაობაა, სანახაობა თეატრშიც შეიძლება იყოს და ფეხბურთშიც.
„არტანუჯი“: ფეხბურთი უფრო გლობალური და დიდი სანახობაა.
ნინო: კი, გახდა ამ ბოლო დროს. ფეხბურთი ჩემთვის სპექტაკლია.
„არტანუჯი“: თქვენ როგორ უყურებთ, როდესაც ოჯახში ამის შესახებ საუბრობთ? თქვენი მეუღლე არის გუნდის პრეზიდენტი, მფლობელი და ამ გუნდის წარმატება, წარუმატებლობის დეტალები თქვენი ყოველდღიურობაცაა. ადამიანის ბუნებაზე, ხასიათზე ახდენს გავლენას მარცხი თუ გამარჯვება? რა დოზით იგრძნობა ეს თქვენს ოჯახში და თქვენ თუ დადიხართ ფეხბურთის საყურებლად?
ნინო: ძალიან მრცხვენია, რომ ვთქვა, მაგრამ ცრუმორწმუნე ვარ. მე როცა მივდივარ, აგებენ.
„არტანუჯი“: ხშირად ყოფილა ასე?
ნინო: რამდენჯერმე და მთელი რიტუალი გვაქვს, ლექსოს დედას თავისი და მე ჩემი. მე რამდენჯერაც მივედი – წააგეს. დედამისი რომ იყო, მოიგეს. მაგრამ ამას არ აქვს მნიშვნელობა, სიარული აუცილებელია, ჩვენ თუ არ ვიარეთ, აბა?!. გიორგი ყიფიანმა შესანიშნავი პოსტი დადო ფეისბუკზე: სხვას რა ვუთხრათ, როცა ჩვენ – მონაწილეები, მეგობრები, ახლობლები მხარში არ ვუდგევართ ამ პროცესსო, და მოგვიწოდა, იარეთო. ფეხბურთი ლექსოზე ძალიან დიდ გავლენას ახდენს, ეს მისთვის ცხოვრებაა, ამით სუნთქავს, მაგრამ ლექსოს შეუძლია ოჯახის გარეთ დატოვოს ყველაფერი, ეს არის მისი მთავარი თვისება, თორემ ძალიან ძნელი იქნებოდა მისი სამსახურებრივი სირთულეებისა და ფეხბურთის ფონზე ცხოვრება ოჯახში.
„არტანუჯი“: ბატონო ლექსო, როგორია თქვენი საფეხბურთო რუტინა, ჩვეულებრივ ზრუნვა „ლოკომოტივზე“ და ზრუნვა აკადემიის განვითარებაზე? ეს ყველაფერი დეტალებისა და წვრილმანებისგან შედგება: საინტერესოა, როგორც ცხოვრობს გუნდის პრეზიდენტი, ბიზნესმენი, გუნდისთვის მთავარი გეზის განმსაზღვრელი. გარდა ამისა, გვაინტერესებს საერთაშორისო დონეზე რომელ გუნდს გულშემატკივრობთ, რომელი გუნდია დღეს ისეთი, რომელმაც საფეხბურთო თამასა აწია და თქვენც ცდილობთ, რომ მიუახლოვდეთ თქვენი აზროვნებით და საქმიანობით.
ლექსო: დავიწყებ იმით, თამასა ვინც აწია. ჩემი აზრით, ეს „ბარსელონაა“. სტაბილურად ერთი ხელწერით აგრძელებს თამაშს ძალიან დიდი ხნის განმავლობაში, რაც, რასაკვირველია, აკადემიის დიდი დამსახურებაა. რაც შეეხება ყოველდღიურობას, პრობლემად დროის სიმცირე მიმაჩნია. მე ჩემი საქმე მაქვს და ეს საქმე რომ არ იყოს, არც ფეხბურთი იქნებოდა. თუმცა რაღაც ეტაპზე, იმედი მაქვს, უფრო მეტ დროს დავუთმობ ფეხბურთს და ეს დრო როდის მოვა, ამას მომავალი გვაჩვენებს. დღეს ბედნიერი ვარ, რომ ისეთი მენეჯერი გვყავს, ისეთი ადამიანები არიან შეკრებილნი გუნდში, ვისი პროფესიონალიზმისაც მჯერა. ამჟამად გიორგი ყიფიანი უდგას ამას სათავეში. გიორგი რომ დათოს შვილია, ეგ მნიშვნელოვანია, მაგრამ გადამწყვეტი არაა. გიორგი ჩამოყალიბებული ადამიანია, რომელსაც ძალიან ბევრი რამის გაკეთება შეუძლია სწორად. ჩვენ გაგვიმართლა, ასეთი სპორტული დირექტორი რომ გვყავს. მომავალში გამოჩნდება, რას მივაღწევთ, სადამდე მივალთ. მაგრამ ამას სჭირდება დრო, მოთმინება.
„არტანუჯი“: თქვენი გუნდის საიტზე ვნახე ასეთი რამე, რომელიც ძალიან მომეწონა – გულშემატკივრებთან ურთიერთობის მიმართულება. საერთოდ, ხშირად არის პრობლემა, რომ თანამედროვე შიდასაკლუბო ასპარეზობებს არ ჰყავს მაყურებელი. საბჭოთა კავშირის პერიოდში „დინამოს“ და „ტორპედოს“ მატჩებს ათიათასობით ქომაგი ესწრებოდა. რატომ იკლო გულშემატკივრების რიცხვმა?
ლექსო: მე ვფიქრობ, რომ ეს არის კომპლექსური საკითხი, რომელიც იმაზეა დამოკიდებული, თუ როგორ ითამაშებს ქვეყნის მთავარი გუნდი. ნაკრებს ვგულისხმობ ამ შემთხვევაში. ჩვენ გვიანახავს კიდეც, ერთი პატარა ნაპერწკალი რამხელა ემოციას წარმოშობს: ესპანეთს რომ მოვუგეთ, ხორვატიას... ძალიან ცოტა სჭირდება იმ ადამიანებს, რომ ისევ ფეხბურთს დაუბრუნდნენ. თუმცა რა უნდა იყოს ის, რაც ამას გამოიწვევს... წარმატებაზე დიდი და მნიშვნელოვანი სხვა არაფერი მახსენდება. ჩვენ შეიძლება რაღაც მარკეტინგული აქტივობით ან სხვა რამით ნაწილობრივ შედეგს მივაღწიოთ, მაგრამ წარმატება არის ამ ყველაფრის შემოქმედი, ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ მოხდეს ეს გარღვევა. ნებისმიერმა ქართულმა გუნდმა წარმატებას უნდა მიაღწიოს, რომ ხალხს ისევ გაუჩნდეს ფეხბურთზე სიარულის სურვილი. ეს ნიჰილიზმი მომდინარეობს იქიდან, რომ საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ ძალიან ბევრი რამ შეიცვალა: მწვრთნელები აღარ იყვნენ, საფეხბურთო დაფინანსება არ იყო და დამოუკიდებელმა საქართველომ ვერ შეძლო, ფეხბურთი შეენარჩუნებინა. ეს პოლიტიკის ბრალია, არ შეიძლება ეს გადააბრალო ფედერაციას და სპორტის სამინისტროს, ეს იყო უგუნური პოლიტიკის შედეგი, დაწყებული 1991 წლიდან. აი, ახლა ერთი-ორი წელიწადია მწყობრი, თანმიმდევრული სტრატეგია აქვს სახელმწიფოს ფეხბურთის მიმართ. ის თანხები, რაც იხარჯებოდა, მაგალითად, 2004 წელს, როდესაც დაიწყო და ადგილობრივი მუნიციპალიტეტები განკარგავდნენ, არავინ იცოდა, სახელმწიფო რამდენს ხარჯავდა, იმდენად გადამალული იყო ეს ხარჯები. ზოგი რაზე გაიწერებოდა, ზოგი რაზე. მახსოვს, ლევან ყიფიანი რომ მოვიდა სპორტის მინისტრად, ჩვენ ეს შეკითხვა დავსვით, თუ იციან რამდენი იხარჯება ამ საქმეში. როცა გამოჩნდა, თუ რამდენს ხარჯავდა სახელმწიფო ამაში, მიიღეს გადაწყვეტილება – მოდი, ეს, რასაც ვხარჯავდით, დავხარჯოთ უფრო ხარისხიანად. სახელმწიფოს მხრიდან ხელშეწყობა თავისთავად უნდა არსებობდეს და ეს არ ნიშნავს, რომ გუბერნატორი ერეოდეს გუნდის მენეჯმენტში, რაც დიდი ხნის განმავლობაში ასე იყო.
„არტანუჯი“: ალბათ დღესაც ხდება ასე.
ლექსო: კი, ხდება, მაგრამ მცირდება ეტაპობრივად. თუ საქართველოს ჩემპიონატში ყველა კლუბი იქნება კერძო ხელში და სახელმწიფო მხარდაჭერით, ეს იქნება ბიზნესისა და სახელმწიფოს თანამშრომლობა. ეს ყველაზე კარგი მაგალითია. ბევრი მსმენია, რატომ ხარჯავს სახელმწიფო საერთოდ ფულს ფეხბურთში. რომ არ ხარჯავდეს სახელმწიფო ფულს ფეხბურთში, მეორე დღესვე დაიშლებოდა ყველაფერი. მაშინ ეს უნდა იყოს ბიზნესი, ვიღაც კერძოს უნდა აინტერესებდეს, და არ იყოს ქველმოქმედება.
„არტანუჯი“: ცხადია, რაღაც დონეზე არის ქველმოქმედებაც.
ლექსო: სულ ქველმოქმედებაა, იმიტომ რომ არ არსებობს მთავარი შემოსავლის წყარო ქართულ ფეხბურთში. არ არსებობს ტრანსლირების უფლებების გაყიდვიდან შემოსული თანხები, ბილეთების გაყიდვიდან შემოსული თანხები, მერჩენდაიზინგი – მაისურების და ა. შ. გაყიდვიდან შემოსული თანხები. ყველაფერი, რაც შეიძლება თეორიულად შენი შემოსავალი იყოს, არის ეს. მაგრამ სახელმწიფომ რომ მხარდაჭერა გამოაცხადა კერძო კლუბებზე, იმიტომაც გაჩნდნენ კერძო ინვესტორები და ეს პროცესი კიდევ უნდა გაგრძელდეს, გაძლიერდეს და თანამიმდევრულად მივიდეს იქამდე, რომ რაც შეიძლება მეტი კერძო ინვესტორი იყოს ამ კლუბებში.
„არტანუჯი“: მინდოდა მეკითხა მოაზროვნე ფეხბურთელებზე, აზროვნებაზე, როგორც ფეხბურთის განუყოფელ ნაწილზე.
ნინო: აზროვნება და ლოგიკა. განათლება არის დაზღვევა, რადგან სპორტსმენობა ძალიან არაპროგნოზირებადი პროფესიაა, რადგან ერთი ტრამვის გამო შეიძლება ჩამოშორდე ყველაფერს. აუცილებელი კი არაა ანტიკური ხანის დრამატურგების ზეპირად ცოდნა, ყველაზე მთავარი ლოგიკა და აზროვნებაა. ელემენტარული ქცევის ნორმები, ორიენტირება. მე დარწმუნებული ვარ, რომ ყველა კარგი ფეხბურთელი რაღაც დონეზე მოაზროვნე, ინტელექტუალია. მე, მაგალითად, ტიერი ანრის რომ ვუსმენ, ვგრძნობ, რომ ის მოაზროვნეა, თუმცა შესაძლოა ფრანგული ლიტერატურა არ იცოდეს. პირლოს წიგნს რომ ვკითხულობ, თუმცა წერს, რომ არასოდეს ვკითხულობდი, მშობლები მეჩხუბებოდნენ და კიდეც ვინანეო, მაგრამ ჩანს, ეს არის მოაზროვნე ადამიანი: ძალდაუტანებლად წვდება ადამიანის სულის სიღრმეებს, პროფესიის სიღრმეებს, პატრიოტიზმს, სიყვარულს. მე სწორედ ამ ტიპის მოაზროვნეს ვგულისხმობ, ყველა პროფესიონალი მოაზროვნეა.
ესაუბრნენ ზვიად კვარაცხელია და სალომე ლიპარტია
